लालबहादुर बिक
अछाम । अछाममा एच आई भि÷एड्स संक्रमण दर बिगत वर्षहरु भन्दा स्थिर रहेको पाईएको छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछामको तथ्यांक अनुसार जनचेतनाका कार्यक्रम संचालन हुनु, ए. आर. टी सेवा निशुल्क उपलब्ध हुनु, सबै स्वास्थ्य संस्थाहरुमा एचआईभि संक्रमण चेकजाँच गर्ने सेवा सहज रुपमा उपलब्ध हुनु आदि कारणले संक्रमण दर खासै नपढेको पाईएको हो । बिगत वर्षहरुमा एचआईभी संक्रमण पत्ता लगाउन आयोजना गरिने चेकजाँच कार्यक्रमहरुमा सयौंको संख्यामा संक्रमित भेटिने गरेपनि पछिल्ला केही वर्षहरुमा त्यो अवस्था घट्दै गएको हो । बिसौं हजार ब्याक्तिमा जाँच गर्दा पनि नयाँ संक्रमितको संख्या घट्दै गैरहेको पाईएको छ ।
जस अन्र्तगत आर्थिक वर्ष ०६९÷७० मा ९ हजार २ सय ९३ जनामा परिक्षण गरिएकोमा ७१ जनामा पोजेटीभ देखिएको थियो । यो अवस्था आ. व. ७०÷७१ मा केही बढेर ८१ पुगेको थियो । तर आर्थिक वर्ष ०७१÷७२ मा १८ हजार ७ सय ९३ जनामा परिक्षण गरिएकोमा ६७ जनामा मात्र पोजेटीभ देखीएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयको तथ्यंक छ । यसरी हेर्दा जिल्लामा २०७३ मंसिर १५ गतेसम्मको तथ्यंक अनुसार जम्मा एक हजार पाँच सय ५५ जनामा एच आई भी÷एड्स संक्रमण रहेको तथ्यंकले देखाएको छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछाम सहित बिभिन्न स्वास्थ्य संस्था र अन्य संघ संस्थाहरुले जिल्लामा सचेतनाका बिभिन्न कार्यक्रम तथा परिक्षण र परामर्श सेवा समेत उपलब्ध गराएकोले समाजमा एच आई भी संक्रमितहरु लुकेर बसेको अवस्था नरहेको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछामका प्रमुख डा. शरदचन्द्र बरालले दावी गरेका छन । बरालका अनुसार जिल्लामा पर्याप्त जनचेतनाका कारण संक्रमितहरु पनि खुलेरै सेवा लिन आँउने गरेका र जोखिममा रहेकाहरु पनि निर्धक्क संग चेकजाँच गर्न आँउने गरेका छन । संक्रमितका लागि जिल्ला अस्पता अछाम, बयालपाटा अस्पताल र प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र कमलबजारमा निशुल्क ए आर टी सेवा उपलब्ध छ । जिल्ला अस्पताल र कमलवजार प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा गरि २ सय ७० जना र बयालपाटामा २ सय २२ जनाले सेवा लिईरहेका डा. बरालले भने । जिल्ला अस्पतालमा ३०० जना र बयालपाटा अस्पतालमा ६९ जना ए आर टी सेवा लिनु नपर्ने (सामान्य) खालका संक्रमितको तथ्यंक छ । जिल्लाका हरेक स्वास्थ्य संस्थाहरुमा आमावाट बच्चामा एच आई भि संक्रमण रोक्नका लागि एच आई भी जाँच सेवा उपलब्ध गराईएको छ । २०६५ सालदेखी अछाममा एच आई भी को जिवाणु जाँच गर्न सुरु गरिएको थियो । तत्कालिन अवस्थामा भयावह देखीएको एच आई भि संक्रमणको अवस्था त्यही अनुपातमा बृद्धि नभएर स्थिर रहनुमा जनचेतनाको स्थर बृद्धि भई जोखिममा रहेकाहरुले पनि सजगता अपनाउनु नै प्रमुख कारण रहेको छ । यसको श्रेय जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछाम सहित बिभिन्न स्वाथ्य संस्था र एच आई भि एड्समा युद्धस्तरमा खटिएर काम गरेका सामाजिक संस्थाहरु वाक नेपाल र गंगोत्री ग्रामिण विकास मंच लगायतलाई जाँने सरोकारवालाहरुको भनाई छ । अहिले कामको शिलशिलामा भारत जाँनेहरु र तिनका परिवारलाई लक्षीत गरेर बिभिन्न कार्यक्रमहरु संचालन हुनु, नेपाल सरकारवाट पनि स्वास्थ्य संस्थाहरु मार्फत ब्यापक जनचेतना अभिबृद्धि हुनुले जिल्लाको ९८ प्रतिशत ब्याक्तिहरुलाई यो रोगवारे पूर्ण जाँनकारी रहेको स्थानिय वाक नेपालका कार्यकारी निर्देशक डम्मर रावलको भनाई छ । यस्तै बिभिन्न संचार माध्ययमवाट यसवारेका सन्देश प्रवाह गरिनु, बिद्यालयको पाठ्यपुस्तकमा पनि एच आई भीको विषय समेटीनुले पनि संक्रमण दर स्थिर रहनमा मद्धत पुगेको उनले बताए । जसरी स्वास्थय प्रवाहको क्षेत्रमा अछाम देभरमै उत्कृष्ठ भयो त्यसैगरी सबैको सक्रियतामा एच आई भी न्यूनिकरण र रोकथाममा पनि सफलता हाँसिल गर्न सकिने रावलले बताए । २०६५ देखी हालसम्म जिल्लामा २ सय ६० जनाले एच आई भी कै कारण मृत्यूवरण गरेको तथ्यंक जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय संग छ । तर कुल संक्रमित संख्या पन्ध्र सय ५५ वाट यो संख्या घटाँउदा हालको अवस्थामा जिल्लामा १२ सय ९५ जना मात्रै संक्रमित रहेको मान्न सकिन्छ । जिल्ला स्वास्थ्य प्रमुख डा. बरालका अनुसार कुल संक्रमित संख्या बाट मृत्यू भएका संक्रमितहरुको संख्या घटाईएको छैन । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लु एच ओ) को सन २०१४ को तथ्यंक अनुसार विश्वभरी ३ करोड ६९ लाख मानिस एच आई भी÷एड्स वाट संक्रमित छन भने नेपालमा ३९ हजार २ सय ४९ जना संक्रमित रहेका छन । नेपालमा ६५ प्रतिशत पुरुष संक्रमित रहेको तथ्यंक छ । तथ्यंक अनुसार विश्वभरी १
२ लाख मानिसको एच आई भि कै कारण मृत्यू भएको छ भने नेपालमा २ हजार ६ सय ६९ जनाको मृत्यू भईसकेको छ ।
