काठमाडौं । दशैंको मुखमा नेपालीको भान्सा महँगिने भएको छ । भारतले चामल, धानलगायतका खाद्यान्नको निर्यातमा कडाइ गर्दै कर लगाएपछि भान्सा महँगो हुन लागेको हो ।
भारतले शुक्रबारदेखि लागु हुने गरी चामलको निर्यातमा २० प्रतिशत कर निर्धारण गरेको छ । यस वर्ष भारतमा धान उत्पादन कम हुने आँकलन गर्दै आन्तरिक माग धान्नका निम्ति धान र भारतले चामलको निर्यातमा २० प्रतिशत कर लगाएको छ । कर लगाउँदा २५ प्रतिशत निर्यात घट्ने र आन्तरिक मागलाई सन्तुलन राख्न सहयोग पुग्ने भारतको निष्कर्ष छ ।
धानको उत्पादन उच्च हुने पश्चिम बंगाल, उत्तर प्रदेश र विहारलगायतका राज्यमा कम वर्षा भएका कारण धानबालीको उत्पादन घट्ने तथा रुस–युक्रेन युद्धका कारण खाद्य आपूर्ति रोकिँदा संकट बढ्ने भन्दै भारतले आन्तरिक बजारलाई प्राथमिकतामा राखेको छ ।
भारतले धान, चामलमा निर्यात कर लगाउँदा त्यसको सिधा असर नेपालमा पर्ने देखिएको छ । नेपालमा खपत हुने कुल धानको ४० प्रतिशत धान भारतबाट आयात हुने गरेको छ । भन्सार विभागको तथ्यांकअनुसार गत आर्थिक वर्षमा नेपालले १६ अर्ब ९९ करोड ७ लाख रुपियाँको ५५ करोड १७ लाख ४९ हजार किलो धान, ६ लाख ७६ करोडको ६ हजार ४ सय ९२ किलो ब्राउन राइस, २९ अर्ब ४ करोड ५८ लाख रुपियाँको ५२ करोड ८३ लाख ७५ हजार किलो चामल र १ अर्ब ५३ करोड ६५ लाख रुपियाँको ५ करोड ३ लाख ८६ हजार किलो ब्रोकन राइस (कनिका) गरी ४७ अर्ब ५७ करोड ३६ लाख ८४ हजार रुपियाँको चामल आयात गरेको थियो ।
भारतले उसिना र वासमती चामलमा निर्यात कर नलगाउने घोषणा गरे पनि कनिकामा भने पूर्ण रोक लगाएको छ । भारतबाट नेपाल निर्यात हुने धान चामलमा अहिलेसम्म कुनै कर लाग्ने गरेको थिएन । तर, नेपालले धान आयातमा कृषि सुधार शुल्क ५ प्रतिशत र अग्रिम आयकर २ दशमलव ५ प्रतिशत तथा चामल आयात गर्दा कृषि सुधार शुल्क ९ र अग्रिम आयकर २ दशमलव ५ प्रतिशत लिँदै आएको छ । यसमा २० प्रतिशत निर्यात कर थप हुँदा चामलको मूल्य उच्च हुनेछ ।
